Een geïnterneerde vrouw maakte deze week een einde aan haar leven in de gevangenis van Brugge, een andere probeerde hetzelfde te doen in Gent. Een nieuwe illustratie van de schrijnende omstandigheden waarin deze psychiatrisch ernstig zieke vrouwen moeten leven. Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) belooft dat deze patiënten in de toekomst in Antwerpen terechtkunnen.
Het was begin deze week dat een geïnterneerde vrouw in de gevangenis van Brugge zich ophing. Een andere vrouw ondernam enkele dagen later een poging tot zelfdoding in Gent, zo vernam De Morgen uit goede bron. Laurent Sempot van het gevangeniswezen bevestigt het nieuws, al wil hij het bij de tweede zaak niet over een poging tot zelfdoding hebben. "De vrouw heeft een geschiedenis van automutilatie (zelfverminking, SV). Dit kadert binnen haar psychiatrische problematiek."
Hoe dan ook leggen beide gebeurtenissen nog maar eens de vinger op de wonde. Nog steeds zitten honderden Belgische geïnterneerden in de gevangenis, zonder adequate zorg en behandeling. En kunnen mannen sinds kort - weliswaar in beperkte mate - terecht in het Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) in Gent, dan is dat voor vrouwen niet het geval.
"Het klopt dat er voor vrouwen geen alternatief is", zegt Ludewei Pauwelyn, experte internering van Zorgnet Vlaanderen. "Zeker als het gaat over hoogbeveiligde instellingen. Dan hebben we vandaag alleen het FPC Gent en daar mogen alleen mannen in. Hoe dat precies komt, weet ik niet.
Wat daar de precieze reden voor is, kan niemand uitleggen. "Het is zo in het bestek opgenomen door de vorige legislatuur", klinkt het op het kabinet van minister van Justitie Koen Geens. "Waarom precies, weten we niet." Ook Volksgezondheid moet het antwoord schuldig blijven.
Zelfs in de medium risk-psychiatrische centra in ons land kunnen nauwelijks vrouwen terecht. Het was nog de vorige minister van Volksgezondheid, Laurette Onkelinx (PS), die drie forensische centra op poten zette: in Bierbeek, Rekem en Zelzate. Enkel in Zelzate kunnen vrouwen terecht. Ook die beslissing kan niemand verduidelijken.
Onderbemand
Wel is het zo dat er over het algemeen veel minder geïnterneerde vrouwen dan mannen zijn. In totaal gaat het om iets meer dan 100 vrouwen, op een totaal van bijna 1.100 geïnterneerden achter tralies. "Wat hun situatie er natuurlijk niet minder schrijnend om maakt", benadrukt experte Pauwelyn. "Ook vrouwen moeten adequaat geholpen worden."
Voor Vlaanderen zit het merendeel van de vrouwen in de gevangenis van Brugge. Die zag het aantal patiënten een jaar geleden verdubbelen tot vijftig, maar kreeg daarvoor geen extra middelen toegekend. Dat het kleine zorgteam sindsdien op zijn tandvlees zit, is een understatement.
"Die mensen doen er alles aan om die vrouwen zo goed mogelijk op te vangen", zegt een hooggeplaatste bron. "Maar ze zijn zodanig onderbemand dat het een kwestie van tijd was, voor er weer iets fout liep. Die zelfdoding is daar de trieste uitkomst van."
Ook de geïnterneerde vrouw die in Gent een wanhoopspoging ondernam, verbleef eerst in de gevangenis van Brugge. Ze werd een tijd geleden overgeplaatst, volgens insiders op vraag van de cipiers omdat de dame voor te veel overlast zorgde.
Hoog risico
Dat vrouwelijke geïnterneerden hopeloos in de kou staan, is inmiddels ook minister Geens niet ontgaan. In zijn Justitieplan liet hij al duidelijk optekenen dat er meer aandacht voor hen zal komen. Nu koppelt hij daar concrete maatregelen aan. "In het Forensisch Psychiatrisch Centrum van Antwerpen zal er plaats zijn voor vrouwen", laat zijn woordvoerster weten.
Volgens de planning moet het FPC Antwerpen in 2016 de eerste patiënten kunnen opvangen. In totaal zullen er 180 patiënten terechtkunnen, met een hoog of middelhoog risico, onder wie dus ook vrouwen.
Een enorme stap voorwaarts, daar zijn alle betrokkenen het over eens. Maar in de tussentijd blijft het helaas behelpen, met onderbemande zorgteams in overbevolkte gevangenissen.