De eerste zes patiënten komen vandaag aan in het gloednieuwe Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent. Hun leven zal er vanaf nu heel anders uitzien.

Van onze redactrice Inge Ghijs

Na vele jaren onderhandelen en ettelijke veroordelingen door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is het zover: het eerste centrum gericht op mensen met een psychische aandoening die ook een misdrijf hebben gepleegd, is klaar om patiënten te ontvangen. Deze namiddag worden de eerste zes vanuit de gevangenis van Gent overgebracht naar het Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) in dezelfde stad. Henri Heimans, de voorzitter van de Commissie ter Bescherming van de Maatschappij, die zich al jaren het lot van geïnterneerden aantrekt, heeft mee de selectie gemaakt.

'De eerste zes mensen zijn zwaar ziek en niet de gemakkelijkste. Een man van 27, zwakbegaafd, die het huis in brand stak waar hij met zijn moeder woonde. Een man van 45, zwakbegaafd, die lijdt aan psychotische schizofrenie en al in verschillende psychiatrische ziekenhuizen verbleef. Doordat hij zich keer op keer agressief gedroeg, kwam hij uiteindelijk in de gevangenis terecht. Een man van amper 22, die in de jeugdbescherming zat, een antisociale persoonlijkheidsstoornis heeft, paranoïde en psychotisch is en twee jaar geleden zijn vader vermoordde. Een zwakbegaafde 37-jarige man die keer op keer zedenfeiten pleegde. Een man van Marokkaanse origine, die ook zedenfeiten pleegde, zwakbegaafd is en tegelijk lijdt aan paranoia en schizofrenie. En een hoogbegaafde man (37) die tijdens zijn studententijd in een psychotische crisis een studente vermoordde.

Zes tot acht nieuwe patiënten per week

Hun leven zal vanaf vandaag radicaal veranderen. Tot nu zaten ze opgesloten in de gevangenis, waar ze het grootste deel van de dag in de cel zaten. Nu is het de bedoeling dat ze voortdurend bezig zijn: een opleiding volgen, sporten, werken, individuele therapie en groepstherapie krijgen. 'Ze worden aangesproken op hun gedragsproblemen, er zullen veel therapeutische gesprekken worden gevoerd en dat kan voor sommigen wel eens erg confronterend worden', zegt Heimans.

'In de gevangenis was het perfect mogelijk dat je de hele dag op je bed lag en naar tv keek. Daar werd je met rust gelaten, dat zal hier niet het geval zijn. Ze moeten ook weer leren samenleven: het eten wordt bijvoorbeeld niet op een karretje naar hun kamer gebracht, maar ze eten samen per leefgroep. Ze zullen ook medisch veel beter worden opgevolgd. De bedoeling is dat het risico op nieuwe feiten zo klein mogelijk wordt, dat ze kunnen doorstromen naar andere zorgcircuits of naar ambulante opvolging en dat ze worden voorbereid op reïntegratie in de samenleving.'

Na de eerste zes zullen er wekelijks zes tot acht nieuwe patiënten bijkomen, tot er 200 geïnterneerden uit de gevangenissen van Antwerpen, Gent, Leuven en Vorst naar het FPC zijn overgebracht Tegen november volgend jaar moeten alle 264 plaatsen bezet zijn. Maar dan zullen er nog altijd honderden geïnterneerden in de gevangenis zitten. Doorstroming is dus belangrijk, maar ook realistisch?

'Die hoogbegaafde man die een studente vermoordde, is volgens mij een voorbeeld van iemand die snel kan doorstromen', zegt Heimans. 'Hij heeft al in verschillende psychiatrische klinieken verbleven en woonde op proef alleen, met succes, onder strenge voorwaarden. Maar hij verwaarloosde zijn medicatie, waardoor zijn psychose opnieuw naar boven kwam. Tijdens de Gentse Feesten veroorzaakte hij overlast, waardoor hij in de gevangenis belandde. Hij is nu niet meer de man van 15 jaar geleden, hij is intelligent en heeft een goed ziekte-inzicht.'

Goed gevoel

Dat de overheid de uitbating van het FPC in privéhanden gaf - van Sodexo, de Nederlandse zorggroep Parnassia en de Rotterdamse instelling Kijvelanden - leidde tot heel wat kritiek. Ook Heimans had zijn bedenkingen.

'Sodexo bemoeit zich niet met het therapeutische, alleen met de beveiliging. Ik heb ondertussen veel contacten gehad met de uitbaters en ik heb er een goed gevoel bij. Bij de selectie van het personeel zijn ze nauwgezet te werk gegaan. Psychiaters en psychiatrisch verpleegkundigen uit andere ziekenhuizen, die een zeer goede naam hebben, komen hier werken. Ze worden grondig begeleid, hebben wekenlang een opleiding gevolgd in het forensische ziekenhuis de Kijvelanden en criminologen en psychiaters van daar komen ook een tijdje in het FPC Gent meedraaien.'

Heimans laat er geen twijfel over bestaan: hij heeft er alle vertrouwen in. 'Alleen over de financiering maak ik me nog zorgen, want die blijft krap.'

Inge Ghijs