Overbodige DNA-onderzoeken jagen de uitgaven van justitie mee omhoog. Wanneer wetenschappers magistraten bijstaan, dalen gerechtskosten met de helft. En kunnen de zaken sneller vooruitgaan.

Ze zijn met vier, de forensisch adviseurs die magistraten raad geven over welke wetenschappelijke onderzoeken ze best loslaten op sporen in een strafdossier. Het gaat vooral over DNA-analyses. Recentelijk nog zorgde zo'n forensisch adviseur voor een snelle oplossing in een dossier waarbij de klok tikte: de verdwijning van het 14-jarige meisje Béatrice Berlaimont, eind vorig jaar.

Haar lichaam werd op 1 december gevonden in een Ardens bos. De vrijdag erna overlegde Fabrice Gason, die bij het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) leiding geeft aan de adviseurs, met de speurders welke sporen op het lichaam best verder werden onderzocht. Door zijn input werd het aantal sporen dat moest worden onderzocht, beperkt.

'De maandag na dat overleg kwamen de eerste genetische resultaten al binnen', zegt Gason. 'De dag nadien werd de verdachte opgepakt. Toegegeven, je moet wat geluk hebben: in dit geval was de man al eens veroordeeld en was zijn DNA-profiel opgeslagen in de nationale databank. En in zo'n zaak wordt altijd zo vlot mogelijk gewerkt. Maar we hebben zoveel mogelijk naar de meest doeltreffende opsporingsmethodes gezocht. Het helpt ook dat we de nummers van DNA-experts in onze gsm hebben staan. We kennen de meesten persoonlijk. Dat laat toe om te zeggen dat er snel een duidelijk resultaat nodig is.'

700 euro per DNA-staal

In veel strafzaken, zoals zedendossiers en andere geweldfeiten, kan DNA doorslaggevend zijn voor een veroordeling. Maar die analyses zijn duur. Ze kosten gemiddeld 700 euro per staal. Alleen de meest relevante sporen ontleden leidt dus niet alleen tot tijdswinst, maar vermindert ook de uitgaven.

'De technische en wetenschappelijke recherche verzamelt de sporen. Daarna beslist de magistraat die het onderzoek leidt, wat er met die stalen gebeurt', zegt Gason.

'Dikwijls hebben magistraten de reflex om zoveel mogelijk sporen naar een lab te sturen voor analyse. Neem een onderzoek naar een carjacking. In veel gevallen vinden speurders de auto terug en vinden ze DNA op het stuur, de versnellingspook, de stoelen enzovoort. Magistraten willen het zekere voor het onzekere nemen en laten alles onderzoeken.'

'In plaats van zeven stalen tegen zevenhonderd euro per stuk te analyseren zal een forensisch adviseur voorstellen om de beste twee stalen op te sturen. Wij weten dat een spoor van op de versnellingspook dikwijls het beste resultaat geeft. Of dat je moet focussen op het blikje cola dat de dader in de auto heeft achtergelaten.'

Al 185.000 euro bespaard

Oorspronkelijk kende de inzet van adviseurs als schakel tussen labs en magistraten groeipijnen, zeker toen ze nog niet fysiek aanwezig waren op de parketten. Sinds december is er bij drie parketten – Brussel, Antwerpen en Charleroi – enkele dagen per week een forensisch adviseur. Zij geven hun advies op vraag van de magistraat die het onderzoek voert.

Volgens het NICC betaalt justitie in de dossiers waarin de adviseurs meewerken, gemiddeld de helft minder aan analyses. Volgens het kabinet van minister van Justitie Koen Geens (CD&V) gaat het voor 35 dossiers over een besparing van ruim 185.000 euro. Die lijn doortrekken kan tot een sterke vermindering van de uitgaven leiden. Vorig jaar had justitie 136 miljoen euro schulden. Jaarlijks wordt zo'n 10 miljoen euro uitgegeven aan DNA-analyses.