Met het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent is er eindelijk een speciaal zorgcentrum voor geïnterneerden. Henri Heimans ijverde er 25 jaar lang voor.
Inge Ghijs
Mensen met een psychische aandoening - zwakbegaafden, psychoten, paranoïci... - die criminele feiten hadden gepleegd, kwijnden jarenlang weg in de Belgische gevangenissen. Zonder enige therapie en zonder uitzicht op een leven na de gevangenis. Raadsheer Henri Heimans begon 25 jaar geleden zijn strijd om hen een beter bestaan te geven. Als voorzitter van de Gentse Commissie ter Bescherming van de Maatschappij werd hij met schrijnende verhalen geconfronteerd.
'Er bestond in ons gevangeniswezen een groot gebrek aan zorg, zeker aan geestelijke zorg', zegt Heimans. 'De wetgeving hield totaal geen rekening met geïnterneerden. Het was ook een kwestie van gebrek aan middelen en prioriteiten. Voor veel mensen en voor politici zijn geïnterneerden een ver-van-hun-bedshow.'
De kentering kwam er toen de media de schrijnende verhalen uit wat 'de vergeetput' werd genoemd, in beeld brachten én toen België keer op keer door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens werd veroordeeld. Dat gebeurde nu al veertien keer en er staan nog veroordelingen te wachten. 'Beschamend voor een land als België', zegt Heimans, maar het heeft wel wat in gang gezet.
Het was toenmalig minister van Justitie Laurette Onkelinx (PS) die de eerste stappen zette voor de oprichting van het Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC). 'De periode met Annemie Turtelboom (Open VLD) als minister van Justitie was een dieptepunt. Stefaan De Clerck, Jo Vandeurzen en de huidige minister Koen Geens (allen CD&V) hadden wél voeling met de problematiek. De beleidsbrieven van Geens zijn de eerste die uitgebreid op internering ingaan. Sinds een jaar wordt ook goed samengewerkt tussen de federale (Volksgezondheid en Justitie) en Vlaamse overheid (Welzijn).'
Afdeling long stay
Niet dat met de opening van het FPC in Gent alles is opgelost. De uitstroom is nog altijd problematisch. Geïnterneerden zouden na een behandeling moeten kunnen doorstromen naar residentiële of ambulante opvang in de gewone psychiatrie. Maar ook daar zijn er veel plaatsen te kort. Daardoor kunnen de 900 geïnterneerden die nog in de gevangenis zitten, moeilijk op een andere plek terecht.
'De psychologen en psychiaters doen heel goed werk, maar de fouten in de architectuur waardoor ze bijvoorbeeld niet per leefgroep kunnen koken, of waardoor ze niet rechtstreeks naar de tuin kunnen, zijn niet bevorderlijk voor het welbevinden', meent Heimans. 'En het personeelskader is erg krap. Positief is dat minister Geens een afdeling long stay gaat oprichten, voor mensen die nooit zullen kunnen functioneren in de maatschappij. En dat er nu ook een afdeling voor vrouwen komt.'
Inge Ghijs