Vandaag wordt een batterij maatregelen van kracht die de werking van ons strafrecht gevoelig moeten vereenvoudigen. Zo wordt een assisenproces veeleer uitzondering dan regel en kan een rechter het voor kleinere feiten op een akkoordje gooien met de verdachte. Een overzicht van de ingrijpendste veranderingen.

Assisen = te tijdrovend

Pech voor wie houdt van dagenlange, breed uitgesmeerde assisenzaken en urenlange pleidooien van advocaten: een assisenproces zal voortaan veeleer uitzondering zijn dan regel. Alle misdaden, ook de allerzwaarste, kunnen voortaan door de correctionele rechtbank worden behandeld. Volgens justitieminister Koen Geens (CD&V) zijn assisenzaken vooral tijdrovend en duur.

Wanneer komt een zaak dan wel nog voor assisen? Enkel bij ernstige criminele feiten, tegen bijvoorbeeld politiemensen, of in het geval van misdaden waarbij minderjarigen zijn betrokken en de familie zich verzet tegen correctionalisering. Het Openbaar Ministerie beslist over het al dan niet doorverwijzen naar het assisenhof.

De assisenrechters zullen voortaan ook meegaan met de volksjury als die debatteert over de schuldvraag - al mogen ze niet meestemmen.

De hervorming heeft ook invloed op de straffen: enkel bij assisen kan er levenslang gegeven worden, maar de correctionele rechter kan vanaf nu ook straffen tot 40 jaar cel opleggen - een verdubbeling tegenover vroeger. Bovendien kunnen beklaagden bij de correctionele rechtbank inhoudelijk beroep aantekenen als ze het niet eens zijn met de rechter, iets wat bij assisen onmogelijk is.

Schuld bekennen? Lichtere straf

Minister Geens voert ook de 'guilty plea' in, de voorafgaande erkenning van schuld. Stel: iemand wordt op heterdaad betrapt en kan dus enkel bekennen dat hij het misdrijf heeft begaan. Dus geen lange debatten en procedures meer voor de rechtbank over de schuld of de strafmaat. In ruil kan worden onderhandeld over een lichtere straf. Dat kan wel enkel voor feiten waarop een maximale straf van vijf jaar staat.

Minder hoger beroep

In een poging om strafzaken sneller volledig af te ronden, gaat Justitie het hoger beroep aan banden leggen. "De volledige beslechting moet zoveel mogelijk in eerste aanleg afgerond worden", meent Geens. "Bijkomende vorderingen die pas in hoger beroep worden geformuleerd, worden zoveel mogelijk uitgesloten. Wie toch nog in hoger beroep wil gaan, zal dit uitgebreid moeten motiveren".

Aanwezigheid vereist

Vandaag geven nog te veel verdachten opzettelijk verstek voor de rechtbank. Wie nu nog bewust afwezig blijft op zijn proces - zonder dat hij slachtoffer is van overmacht of ziekte - kan geen verzet meer aantekenen tegen zijn veroordeling.

Snellere repatriëring

Veroordeelde illegalen konden tot gisteren pas twee maanden voor het einde van hun straf gerepatrieerd worden. Dat worden nu zes maanden.

Telefoontaps niet nietig

Geheime diensten en politie die telefoons van verdachten afluisteren, werden vaak teruggefloten, omdat zij zich niet aan de regels hadden gehouden. In de toekomst zal een vormfout bij het inzetten van een telefoontap niet meer automatisch leiden tot een nietigverklaring van de uitgevoerde tap.

minnelijke schikking in Strafregister

Een minnelijke schikking sluiten na een eerste veroordeling, is niet langer mogelijk. De minnelijke schikkingen komen ook in het strafregister.

MARC UYTTENHOVE