Een feestdag zoals 11 juli is een reden om terug te kijken, meer nog om vooruit te zien.
De wereld is ons dorp, was een klassieke titel voor het examen 'opstel' of 'essay' in het middelbaar onderwijs van mijn tijd, ik spreek van de periode 1969-1975.
Maar toen was die wereld, de opstel-titel ten spijt, ver van ons bed. De culturele revolutie in China, de Koude oorlog met Rusland, de warme oorlog in Vietnam of Cambodja, of zelfs de Praagse lente, dat speelde zich allemaal af in een land ver weg van hier. We zagen het in de bioscoop bij de voorfilm inzake actualiteit, of op televisie tussen 'het weer' en de sportuitslagen.
Vandaag is die wereld veel dichterbij gekomen. We werden in 2007 voor het eerst sedert 1935 bang voor het eigen spaarboekje, sedert de Bende van Nijvel (en in mindere mate de CCC) waren er nooit méér slachtoffers bij terroristische aanslagen dan in 2016 en de vluchtelingencentra die werden geopend in 2015 waren beduidend ingrijpender dan wat we meemaakten bij de Hongaarse opstand van 1956.
Nog nooit in de geschiedenis beseften we zo intens de onderlinge verbondenheid van de wereld buiten de gruwelijke situatie van een wereldoorlog.
Het breed beschikbare kernwapen heeft die verbondenheid permanent gemaakt: wie dat wapen gebruikt, wordt er misschien nog sneller zelf door vernietigd dan degene tegen wie het wordt ingezet. Duurzame vrede kan maar indien we ons bewust zijn dat het wereldparadigma door de globalisering is gewijzigd. Vroeger kon de één zijn dood nog de ander zijn brood zijn.
Vandaag is elk land, elk werelddeel slechts in evenwicht indien dat evenwicht ook elders bestaat.
Ecologisch is Europa een ramp indien het evenaarswoud in Zuid-Amerika verdwijnt, en de migratiestroom naar Europa is een direct gevolg van de armoede in Afrika en delen van het Midden Oosten. Dezelfde principes beheersen de economie: Brazilië is in ademnood omdat de bestellingen uit China vertragen.
En Vlaanderen in dit alles? Vlaanderen is één van de meest welvarende regio's van de wereld. Dat moeten we verdienen, elke dag, en we moeten ook een beetje geluk hebben: onze ligging in het centrum van Europa, als hoofd, met een wereldhaven, het maakt verschil. Maar we moeten vooral open staan, en niet terugplooien op onszelf. We kunnen de wereld immers niet alleen in bedwang houden, en we moeten in de Belgische en Europese context, maximaal flexibel en dynamisch zijn. Wie zich verschanst, verarmt, wie zich opent, verrijkt, en niet alleen financieel. Die openheid en verrijking wens ik u toe op deze Vlaamse feestdag.