Consumenten staan straks wat steviger in hun schoenen. Want justitieminister Koen Geens (CD&V) gaat rechters de mogelijkheid geven om de bewijslast om te keren. Concreet kan een rechter dan van een ziekenhuis, telecomoperator of bankinstelling eisen dat zij moeten bewijzen dat ze geen fout maakten.
Vandaag stemt de Kamer over de zogeheten 'omkering van de bewijslast', een maatregel waardoor de rechter straks de mogelijkheid krijgt om in een zaak de bewijslast bij de andere partij te leggen. De maatregel kadert in een grootschalige hervorming van het Burgerlijk Wetboek, het oudste van het land. Die hervorming is nodig omdat het wetboek gedeeltelijk dateert van 1804 en dus niet aan de moderne tijdgeest is aangepast. Justitieminister Geens grijpt die hervorming aan om verschillende vernieuwingen door te voeren.
De regel van de omkering van de bewijslast is mogelijk goed nieuws voor de consument. Zeker voor wie een geschil heeft met bijvoorbeeld de bank, een telecomoperator of een ziekenhuis, en bij een eventuele medische fout. Want de rechter kan eisen dat zij moeten bewijzen dat ze géén fout hebben gemaakt, in plaats van dat je zelf moet bewijzen dat ze dat wel gedaan hebben.
Buitensporige factuur
Of de bewijslast effectief wordt omgedraaid, hangt dus wel af van de rechter, van de specifieke zaak die hij voor zich krijgt en van de argumenten die beide partijen aanvoeren. Geens zelf geeft het voorbeeld van iemand die geld wil afhalen bij een bankautomaat, geen bankbiljetten krijgt en de som toch van zijn rekening ziet gaan. “Als de rechter de bank vraagt om het logboek van de automaat voor te leggen maar dat logboek blijkt intussen gewist, kan die de bewijslast omdraaien en bij de bank leggen. Die moet dan zelf kunnen bewijzen dat de automaat wel degelijk het geld heeft afgeleverd. Anders krijgt de klant gelijk.”
Maar het kan bijvoorbeeld ook gaan over een te hoge gsm-factuur die een klant betwist. “Als je gsm gestolen wordt op reis bijvoorbeeld. Je probeert je operator te bereiken om je sim-kaarten te laten blokkeren, maar alle medewerkers zijn in gesprek. Later krijg je een buitensporige factuur en zegt de operator dat jij geen bewijs leverde dat je telefonisch contact opnam”, legt het kabinet-Geens uit. Ook dan kan de rechter dus beslissen om de bewijslast om te draaien.
Zeker wie het slachtoffer werd van een medische fout heeft veel aan de nieuwe regel. Dan is het immers vaak moeilijk om een fout zelf te bewijzen omdat je onder narcose was of over een onvolledig medisch dossier beschikte.
Consumentenorganisatie Test-Aankoop toont zich deels tevreden met de hervorming, maar blijft ook kritisch. “Heel wat geschillen tussen consumenten en handelaars geraken niet eens tot bij een rechter. Bovendien hangt het nog steeds van de rechter af of de omkering effectief wordt toegepast”, reageert woordvoerder Simon November.
Werner Rommers