(…)
Short days ago
We lived, felt dawn, saw sunset glow,
Loved, and were loved, and now we lie
In Flanders fields.
(…)

Oorlog. Weten de jongens die het veld worden ingestuurd waarvoor ze vechten? In Irak, in Syrië, in Jemen? En wisten ze dat meer dan 100 jaar geleden in Flanders Fields, toen die vreselijke Uhlanen kwamen? Dikwijls jonger dan 30, 25 of zelfs 20? In het beste geval weten ze waartegen ze vechten, al hebben ze 'de vijand' zelden gezien. Maar ze vechten ook om 'het' te overleven. Tot sommigen zelfs dat niet meer kunnen of willen, totaal overmand door koude, warmte, lawaai, slaaptekort, honger of dorst. Oorlog is een vreselijk wapen. Niet dat staten het soms niet moeten gebruiken, om zichzelf of een bevriende staat te verdedigen. Of een enkele keer om samen vrede en veiligheid in de wereld te handhaven, zoals het UNO-Handvest in 1945 zo nadrukkelijk stelde. Maar het blijft een gruwelijke beslissing, de oorlog verklaren of beantwoorden. We zijn vooruit gegaan, een beetje. We beseffen immers stilaan dat om zelf te overleven, als persoon, natie of continent, we ook de anderen moeten helpen overleven, en niet kapot maken. Dat is de reden waarom we goede leiders moeten kiezen. En blijven geloven in het goede. Ik besef dat het niet altijd gemakkelijk is te blijven geloven. En dat de neiging kan bestaan om de armen te laten hangen. Maar we moeten en we zullen deze wereld beter achterlaten dan we hem hebben gevonden. Dat is onze taak, voor onze kinderen en kleinkinderen. De befaamde danseres Lydia Chagoll die als kind enkele jaren in de vreselijke Japanse kampen zat in WO II, zei onlangs in het programma Wanderlust op zondagavond, dat ze geen kinderen had gewild omdat ze door die kampen niet meer durfde. Maar dat haar leven toch zin zou gehad hebben, indien haar lijden had geholpen om te voorkomen dat het niet altijd opnieuw en opnieuw zou gebeuren, die vreselijke kampen. Ik hoop en bid het met haar.