Koen Geens Federaal volksvertegenwoordiger

Een politicus die met vakantie gaat is het aan zijn stand verplicht te lezen over de 'failed state'. Het is een moeilijk te hanteren begrip. Een staat faalt immers of ze faalt niet. Zoals een onderneming. Die is failliet of niet. Is ze 'failing', dan is ze nog altijd niet 'failed', want ze bestaat nog en wordt nog steeds 'geleid'.

Toen achtereenvolgens premier Macmillan en premier Wilson zich in de jaren '60 de tanden stuk beten op het feitelijk veto van De Gaulle tegen de Britse toetreding tot de EU, konden zij niet voorzien dat hun land daarop zou moeten wachten tot 1973, na de dood van de generaal, evenmin als zij zouden aangenomen hebben dat hun eigen volk er in 2016 al opnieuw de brui aan zou geven.

Graag sluit ik me aan bij de mooie wijze waarop premier Michel namens de regering de heldenmoed onderstreepte van de agentes dit weekend in Charleroi. Ook langs deze publieke weg wens ik hen een voorspoedig herstel.

Het is ongebruikelijk dat een Minister van Justitie midden in de zomer in zijn pen kruipt om zijn antiterreurbeleid toe te lichten. De gebeurtenissen van de laatste maanden en de generieke verwijzing naar 'een' Patriot Act de voorbije dagen laten mij geen andere keuze. Ik zou pleidooien voor een verdere verstrenging van de bestaande en de nog op stapel staande wetgeving, kunnen beantwoorden zoals de Franse Minister van Justitie vorige week in Le Monde deed, onder een al even generieke verwijzing naar het risico op 'een' Guantanamoïsation.

Zaterdag legde de Regering haar tussentijds rapport voor aan de bevolking. Het mocht er zijn. Zelf was ik blij dat mijn vijf Potpourri's zo ver gevorderd zijn (drie in werking, één in het Parlement, één bij de Raad van State), en dat ik ook veel ander werk uit de voeten kreeg. U vindt mijn slides en toelichting onmiddellijk hieronder (Uitgelicht). Ik mocht het geleverde werk zaterdagavond ook nog eens gaan uitleggen op een bijzondere Terzake, al was de aanleiding voor die uitzending een dolle schietpartij in München.

De wereld is ons dorp, was een klassieke titel voor het examen 'opstel' of 'essay' in het middelbaar onderwijs van mijn tijd, ik spreek van de periode 1969-1975. Maar toen was die wereld, de opstel-titel ten spijt, ver van ons bed. De culturele revolutie in China, de Koude oorlog met Rusland, de warme oorlog in Vietnam of Cambodja, of zelfs de Praagse lente, dat speelde zich allemaal af in een land ver weg van hier. We zagen het in de bioscoop bij de voorfilm inzake actualiteit, of op televisie tussen 'het weer' en de sportuitslagen.

In De Afspraak op Vrijdag ging ik in debat over de Brexit en de toekomst van Europa/Groot-Brittannië. Of ik bang ben voor een opstoot van nationalisme, vraagt men me soms: toen Wales uit de bol ging na de overwinning van IJsland tegen Engeland, bekroop me toch een vreemd gevoel. Evenzeer toen ik bepaalde Oost-Europeanen zag reageren op de Brexit. Voor mij doet het er weinig toe of Schotland dan wel het Verenigd Koninkrijk deel uitmaakt van de Europese Unie. Ik heb begrip voor de soevereiniteitswil van volkeren die in de geschiedenis nu eens verenigd dan weer gescheiden zijn. Noord-Ierland is een delicatere kwestie. De Goede Vrijdag-akkoorden van 1998 worden gewaarborgd door de Europese Unie, en een 'harde' grens tussen Ierland (Dublin) en Noord-Ierland (Belfast) is dus ondenkbaar. Qui vivra, verra. In elk geval heeft België van het Verenigd Koninkrijk geen lessen in efficiënt staatsbestuur te krijgen: zij hebben net als wij veel parlementen en bevoegdheidsverdelingen waar niemand wat begrijpt. Ze hebben zelfs vier 'nationale' voetbalteams.

Polemiek en polarisatie voedden deze week de kranten en het nieuws. Ze vervangen het 'weer van vandaag' of de 'goal van de week' op tram, trein, café en zaterdagavond als gespreksonderwerp. Maar behalve voor meteorologen en poëten wat het weer aangaat, en journalisten en politicologen voor de politiek, zijn ze weinig vruchtbaar als studie-object. Slechts inzoverre het weer van vandaag een indicatie is van klimaatverandering, kan het langer boeien dan vandaag. Hetzelfde geldt voor het polemisch en polariserend debat.

Het voorbije weekend mocht ik even opa zijn. Eén van de kleinkinderen wordt voetbalkampioen, een ander superprinses en nog een ander astronaut. Er zit ook wel een kleine Gaston Bergmans tussen. Kinderen veranderen nooit, grootvaders nog minder. Tussen de bedrijven door ging ik even naar Gooik, waar burgemeester Doomst tijdens zijn eetfestijn de komst van een kleinzoon kon vieren.

Ik wens vooreerst mijn diepste medeleven uit te drukken aan de slachtoffers van de aanslagen in Zaventem en Maalbeek, en hun naasten. Alle overledenen zijn nu geïdentificeerd. Wij en in het bijzonder ikzelf moeten ervoor zorgen dat deze levens niet totaal nutteloos verspild werden. Het worden nog zeer moeilijke tijden voor ons allen, maar de voorbije weken hebben me, ondanks de dramatische omstandigheden, bevestigd in alles waarin ik geloofde, en in alles waarvoor ik mij ooit ingezet heb. We zijn als democratie niet verzwakt, we zijn versterkt, we zijn als volk niet verslagen, we hebben aan menselijke zekerheid gewonnen.

Een kabinet samenstellen is geen eenvoudige taak. Het vinden van de juiste competenties en evenwichten op zo'n korte termijn, is zelfs een huzarenstukje. Er bestaat daarover veel misvatting. Zolang ik het kabinetsleven ken, zie ik gemotiveerde en competente mensen die graag hard werken en zich mateloos inzetten voor hun Minister, maar meer nog voor het algemeen belang. De mythe dat het beschermelingen zijn van de partij klopt niet met de werkelijkheid die ik ken.

De voorbije 16 maanden zijn voorbij gevlogen. Sedert ik Minister van Financiën geworden ben, is een nieuwe versnelling ingetreden in een leven dat al niet zo traag was. Een eerste terugblik leert dat het de moeite waard was. Ik geloof niet dat er op Financiën ooit zoveel wetgevende akten en besluiten zijn gepasseerd op zo korte tijd. De kwaliteit was er ook, met als hoogtepunt de nieuwe bankwetgeving waarvan pedagogie en inhoud Europa tot voorbeeld kunnen strekken. Hadden we beter gekund? Zonder twijfel, als het ons gegund was geweest. De spaarfiscaliteit bijvoorbeeld had een eerste solide luik van de fiscale hervorming kunnen zijn.