Vrijer kiezen wie uw erfenis krijgt

op 13 februari 2016 12:00 De Tijd

Het Belgische erfrecht is vrij ingewikkeld. Zomaar vrij beslissen wie welk deel van uw erfenis krijgt, is niet mogelijk. De regels, die 200 jaar geleden onder Napoleon werden ingevoerd, houden ook nauwelijks rekening met nieuwe samenlevingsvormen. Zowat iedereen is het erover eens dat er dringend nood is aan een modernere wetgeving. Het staat ook met zoveel woorden in het regeerakkoord en de minister had er ook oog voor in zijn beleidsnota die hij aan het parlement voorstelde.

De voorbije maanden heeft een werkgroep van specialisten zich gebogen over het erf- en huwelijksvermogensrecht. Die twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Als iemand overlijdt, wordt zijn huwelijkscontract ontbonden en valt zijn nalatenschap open. De regels over het eerste beïnvloeden dus de opties van het tweede, en omgekeerd.

De werkgroep moet voor de zomer klaar zijn met haar werk en zal een uitgewerkt voorstel op tafel leggen. Aan de hand van die sneuveltekst wil Geens een 'ruim maatschappelijk draagvlak' vinden voor zijn hervorming. Over de richting die de hervorming zal uitgaan, is de minister duidelijk. 'Het is belangrijk dat er nieuwe evenwichten worden gevonden. Daarnaast moeten verouderde bepalingen worden aangepast aan de huidige samenleving.'

Zo zal er bijzondere aandacht zijn voor een duidelijk kader voor de vermogensrechten en -plichten van koppels die wettelijk of feitelijk samenwonen. 'De nadruk zal daarbij liggen op een goede informatieverstrekking en een duidelijk evenwicht tussen de rechten en plichten van samenwonenden', zegt Geens. Dat is bijzonder belangrijk bij crisismomenten, zoals een relatiebreuk of het overlijden van een partner.

'De belangrijkste uitdaging in het huwelijksvermogens- en het erfrecht is een nieuw evenwicht te vinden tussen de familiale solidariteit en de beschikkingsvrijheid van het individu', zegt Geens. 'De hervorming zal mikken op meer keuzevrijheid om te bepalen aan wie een erfenis toekomt.' Er wordt onderzocht of het vrij beschikbare deel (het deel dat niet is voorbehouden voor de kinderen) van de nalatenschap kan worden verhoogd. De kinderen maken immers altijd aanspraak op een minimumdeel van de nalatenschap van hun ouders. De hervorming moet ook een regeling op maat van elke bijzondere gezinssituatie mogelijk maken.

Tijdens de vorige legislatuur dienden de meerderheidspartijen van de regering-Di Rupo al concrete wetsvoorstellen in voor een aanpassing van het erfrecht. Die teksten raakten evenwel niet goedgekeurd omdat er geen akkoord werd gevonden over een aanpassing van het huwelijksvermogensrecht.

Geens heeft ook een voorstel dat notarissen een grotere rol geeft bij de afhandeling van een nalatenschap. Een aanpassing van de wetgeving drong zich op nadat vorige zomer de Europese erfrechtverordening in werking was getreden. Die regelt internationale erfenissen. Volgens de tekst worden de verklaring van aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving (om te vermijden dat er meer schulden dan tegoeden in een erfenis zitten) en de verwerping van een nalatenschap exclusief aan het notariaat toebedeeld. Nu wordt die bevoegdheid nog gedeeld met de griffie van de rechtbank. De wijziging moet de werklast van de griffies verminderen.

PETRA DE ROUCK