Nog meer dan celstraffen opleggen moet het gerecht mensensmokkelaars in hun portemonnee treffen. “Pas dan kun je zulke bendes ­definitief oprollen”, zegt Christian De Valkeneer (foto), voorzitter van het College van het Openbaar Ministerie. Hij spreekt van een pijnpunt dat dringend aangepakt moet worden.

768.000 euro. Dat bedrag wilde het openbaar mini­sterie vrijdag op een proces in Gent verbeurdverklaard zien bij een 'mensensmokkel­koning', de spilfiguur van een internationale bende waarvan zestien leden terechtstaan. Want, rekende de procureur uit, bij elk van de 96 slachtoffers werd 8.000 euro winst gemaakt. Voor de overige verdachten varieert het geëiste bedrag tussen de 20.000 en 368.000 euro. Daarnaast riskeren de bendeleden tot acht jaar cel.

“Zulke celstraffen opleggen is extreem belangrijk, maar het wordt hoog tijd dat we als Openbaar Ministerie focussen op de winsten die de smokkelaars hebben gemaakt”, zegt Luiks procureur-generaal Christian De Valkeneer. Hij schat dat na zo'n proces in het beste geval 30 procent van het terug­geëiste bedrag effectief wordt gerecupereerd. “Zulke percentages noemen we vooralsnog een succes. We moeten echter streven naar meer. De volledige criminele winsten moeten worden opgespoord, in kaart worden gebracht ­en verbeurdverklaard.”

Als voorzitter van het Col­lege van het Openbaar Ministerie zal hij vandaag een omzendbrief sturen naar alle parketten met de vraag om een nog betere focus op en een uniforme aanpak van mensensmokkel. En vooral: meer daadkracht in het actief opsporen van de winsten. Hij pleit voor een “handels­gerichte” aanpak.

“Het is natuurlijk een goede zaak om zo'n smokkelaar enkele jaren achter de tralies te steken. Maar zulke criminelen zien een gevangenisstraf als een accident de parcours, verlaten na afloop ons land en tellen hun honderdduizenden euro's winst uit. Ze moeten voluit getroffen worden waar het pijn doet: in hun portemonnee.”

Follow the money

Net daar ligt het pijnpunt, erkent het College van Procureurs-generaal. “Je kan proberen het aantal slacht­offers in kaart te brengen, en aan de hand van het uitlezen van gsm's en doorgedreven onderzoek berekenen hoeveel winst een smokkelaar heeft gemaakt. Probleem is dat zo goed als alle betalingen cash verlopen en het geld vaak ook heel snel ons land verlaat”, zegt De Valkeneer.

Het College ziet meer heil in zogenaamde suo's, straf­uitvoeringsonderzoeken naar het vermogen van iemand die veroordeeld is. Concreet: echt jacht maken op het vermogen van zo'n smokkelaar. Wat doet hij met zijn geld? In welk land heeft hij rekeningen? Zit zijn geld in vastgoed?”

Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) is voorstander van het follow the money-principe. “Daar moeten we veel meer op inzetten. Deze omzendbrief om mensensmokkel aan te pakken is ­duidelijk herzien om de strijd te blijven voeren met bendes die mensen uitbuiten.”

Lag zo'n onderzoek vroeger bij ambtenaren van de FOD Financiën, dan zijn het nu de magistraten zelf die alles in het werk stellen om het geld te recupereren. De Valkeneer: “Daarvoor is goed samen­werken op internationaal vlak een absolute vereiste. En voor het gerecht mag een ­onderzoek pas geslaagd genoemd worden als we de bendeleden financieel volledig kaal hebben geplukt.”

pieter huyberechts