Interview over Justitie

op 22 november 2014 12:28 Het Laatste Nieuws
Zware criminelen die aan vervolging ontsnappen, met dank aan een procedurefout. Achterstallige betalingen. Deals met fraudeurs. Straffen die niet uitgevoerd worden. Nee, de meeste Belgen hebben géén goed beeld van justitie. Dan is er maar één ding dat elke burger wil weten: wat gaat Koen Geens (56) daaraan doen?
De zwaarste criminelen, genre Aquino's uit Limburg, kunnen dankzij dure en slimme advocaten nog altijd aan vervolging ontsnappen - met dank aan onze strafprocedure uit 1808, die daarvoor talloze mogelijkheden biedt. Bent u de minister die deze strapatsen eindelijk zal stoppen?
"Bij deze debatten, over hoe advocaten procedureregels gebruiken, wordt het heel moeilijk om tot een akkoord te komen. Grote procureurs en grote strafpleiters zullen het nooit eens raken over de elementen in een onderzoek die kunnen leiden tot nietigverklaring. Het Hof van Cassatie heeft vastgelegd wanneer procedureproblemen tot nietigheid kunnen leiden. Wil ik daar nog iets aan veranderen? Ik denk het niet."
Justitie maakt een bijzonder slechte beurt als 's lands grootste wanbetaler. 136 miljoen euro achterstallige facturen. Is dat nog op te lossen, of vallen er nog meer lijken uit de kast?
"Justitie is inderdaad in wanorde, en niet alleen op financieel vlak. Leidinggevende magistraten klagen terecht over personeelstekort en vertragingen bij benoemingen. Het gerechtelijk personeel wantrouwt de politiek. Die frustratie moét ik wegnemen om te kunnen werken. Die 136 miljoen euro slaan op de achterstallige facturen aan gerechts- en gevangeniskosten. Als ik daarvan dit jaar de helft kan aanzuiveren, dan zijn we in termen van justitie 'goe bezig'. Ik maak me dus geen illusies."
Veel deskundigen hebben er nu echt genoeg van. Door wanbeleid dreigt justitie topexperts te verliezen. En juist zij maken het verschil bij het zoeken naar bewijslast in zware misdaden.
"Bij het betalen van die achterstallige facturen krijgen de gerechtelijke deskundigen voorrang. We hebben hun expertise broodnodig. Door deze excessen ontstaat de indruk dat het bij justitie één grote janboel is. Dat moet ik dringend aanpakken, maar niet met loze beloften."
Brave belastingbetalers hebben zich de jongste maanden ook geërgerd aan de deals van het openbaar ministerie met steenrijke fraudeurs, zoals in de zaak-Beaulieu van de De Clercks en de Antwerpse diamantairs. De daders betaalden na jaren getalm wat kleingeld. Volgens sommigen is dat pure klassenjustitie. Wilt u dat veranderen?
"Neen. Het systeem van de minnelijke schikkingen is efficiënt en eerlijk. Pas als fraudeurs de torenhoge ontdoken belastingen én fiscale boetes hebben betaald, kunnen ze onderhandelen over een bijkomende minnelijke schikking. In een Antwerps dossier (van de diamantairs, red.) betaalden ze alles samen meer dan 200 miljoen euro - veel meer dan wat een gewone strafrechter hen had opgelegd. Het klopt wel dat de rijke daders hierdoor ook geen strafblad krijgen. Da's oneerlijk."

"Maar in fraudedossiers is het misdrijf soms moeilijk te bewijzen, dus is het risico erg groot dat we na jaren onderzoek met een vrijspraak eindigen. Is het dan niet beter dat we een deal sluiten waarvan de staat én de maatschappij beter worden?"
Nog iets wat rechtschapen mensen danig op de zenuwen werkt: de ontoereikende strafuitvoering. Drugsboer en draaideurcrimineel Patrick Lagrou uit Zandvoorde vergaarde los van zijn steeds weer uitgestelde cannabiszaak 30 maanden cel, waarvan hij nog geen dag uitgezeten heeft. Sterker: hij kon met zijn fortuin vluchten naar Thailand.
"Het is verschrikkelijk als straffen niet uitgevoerd worden. De mensen die boos zijn, hebben gelijk. Ook rechters raken hierdoor gefrustreerd. In plaats van korte celstraffen uit te spreken die niet worden uitgezeten, zouden rechters beter kiezen voor een enkelband, verbeurdverklaringen, werkstraffen of probatiestraffen. Daarvoor wil ik het wetboek uit 1867 wél veranderen en de nieuwe straffen erin opnemen. Celstraffen onder één jaar zullen zo veel mogelijk vervangen worden door alternatieve straffen. Straffeloosheid kan niet. We zullen het beter doen dan voorheen."
U zegt wel dat u hard zult werken, maar u kan niks garanderen. Is dit niet te weinig?
"Mocht u in mijn stoel zitten, dan zou u zich allicht ook discreet opstellen. Ik ben enthousiast en heb het best mogelijke team samengesteld. Maar ik zal de oorlog nooit winnen door elke dag een grote verklaring af te leggen, misschien wel door af en toe in stilte een veldslag binnen te halen. Maar ik kan niets garanderen, want ik heb geen geld. Als de mensen plots doodgraag belastingen zouden betalen, dan zou ik wel spoedig beterschap kunnen beloven. Ik hoop alleen dat mijn collega's mededogen tonen en me alsnog genoeg budget geven."
JOSÉ MASSCHELIN