Wie een burgerlijke rechtszaak aanspant, zal binnenkort meer moeten betalen. Door de drempel te verhogen, hoopt de regering de "exponentiële toename" aan overbodige zaken aan banden te leggen.

Voor een goed begrip: de nieuwe tarieven gelden enkel voor burgerlijke zaken, niet voor het strafrecht. Het 'rolrecht' is het bedrag dat je moet betalen als je een geding wil starten voor een vredegerecht, politie-, handels-, arbeids- of familierechtbank. "Die rolrechten moesten dringend in verhouding gebracht worden tot de werklast van het gerecht, want die is de jongste 10 jaar zeer sterk toegenomen", zegt minister van Justitie Koen Geens (CD&V). "Meer en meer mensen kiezen ervoor een geschil via rechterlijke weg te laten beslechten. Beter zou zijn dat ze eerst de weg van het constructief onderling overleg inslaan. Enkel als alle andere, minder dure middelen zijn uitgeput, zou men naar de rechter mogen stappen. Lichtzinnige en roekeloze procedures wil ik weren. Die overbelasten onze rechtbanken zodanig dat de afhandeling van belangrijker geschillen op de helling komt te staan. Daarom vragen we de rechtzoekende om bij te dragen in verhouding tot zijn gerechtvaardigde belangen. Het nieuwe rolrecht is berekend volgens de waarde van de vordering en de kosten van de rechtspraak. Daarmee zetten we ons op dezelfde lijn van de ons omringende landen."

'Nog altijd goedkoop'

Volgens Geens belemmert de hervorming de toegang tot de rechter niet. "De tarieven die op dit moment in elke aanleg worden gehanteerd, blijven gelijk voor de kleinere vorderingen. Alleen de zaken waarin méér geld en grotere belangen spelen, worden exponentieel duurder. De prijs wordt nog verder opgetrokken als er hoger beroep of cassatieberoep wordt ingesteld. Zo worden roekeloze beroepen en procedureslagen ontmoedigd." Familierecht is een uitzondering. "Hiervoor wordt eenmalig 100 euro aangerekend voor de hele duurtijd van de zaak." Arbeids- en fiscale geschillen met een inzet lager dan 250.000 euro blijven helemaal gratis. "Aan de bestaande vrijstellingen wordt dus niet geraakt, wegens sociale redenen", aldus nog de minister.

Kamerlid Renaat Landuyt, justitiespecialist van sp.a., is tegen een verhoging van de rolrechten. "Elke maatregel om het gerecht duurder te maken, is ondemocratisch. In theorie leven we in een rechtsstaat, maar in de praktijk leven we in een staat die er vooral is voor de firma's. Mensen die naar de rechter willen stappen, worden sinds kort al geconfronteerd met advocatenkosten die 21% gestegen zijn door invoering van btw. Nu krijgen we er de verhoogde rolrechten nog bovenop. Voor eenvoudige mensen is dit zeer ontmoedigend. Voor firma's daarentegen is dit geen probleem - zij kunnen de rolrechten van burgerlijke procedures als kosten inschrijven in de boekhouding. Het inbouwen van een financiële drempel bij rechtszaken hindert de kleine consument, terwijl bedrijven er net voordeel bij zullen doen. Oneerlijk."

In België hebben we niet te klagen, zo leren de cijfers van onze buurlanden. Nederland is tot acht keer duurder voor het starten van een zaak bij een burgerlijke rechter, Duitsland vier keer. Voor de strafzaken blijft alles bij het oude. Wie gedagvaard wordt als vermoedelijke dader, betaalt de gerechtskosten als hij veroordeeld wordt. Bij een vrijspraak zijn de kosten voor de staat.