Nee, met de strijd tegen terrorisme was hij niet vertrouwd, geeft Koen Geens toe. “Ik was er vanuit historisch perspectief wel mee vertrouwd, maar hoe je het bestrijdt?” Terrorisme lijkt het mandaat van de CD&V'er echter volledig te beheersen. Verviers ligt intussen een jaar achter ons en de vrees voor aanslagen is nog niet weg. “Sinds Charlie Hebdo is alles reëel geworden. We hebben het voorbije jaar lessen geleerd. Harde lessen.”

Leeft u met de schrik voor een aanslag? Specialisten zeggen dat het alleen een kwestie is van tijd.

“Ik spreek daar niet graag over. Dat zijn ook goedkope woorden. Uit de geschiedenis weet je dat het in golven gaat. Maar het duurt uiteraard een tijdje. Het kan niet dat het in heel Europa al zou gedaan zijn. Daarvoor is het te vroeg.”

Uw hele termijn zou weleens ingenomen kunnen worden door de strijd tegen terreur.

“Die conclusie is nog wat voorbarig. Alles zal afhangen van de situatie in het Midden-Oosten. We hebben in de jaren 70 en 80 het communistisch terrorisme gekend, maar toen later duidelijk werd dat het communisme in elkaar zakte en er een werd van oude mannen zoals Brezjnev en Andropov was het gedaan. Alles wordt beïnvloed door de situatie ter plaatse. Dat zal nu ook zo zijn.”

Maar bij de mensen zal de schrik blijven bestaan zolang Salah ­Abdeslam niet is gevat.

“Als je ziet met hoeveel ze waren in Parijs, dan gaat het zeker niet over één naam.”

Hebben we als gerecht niet gefaald? Als je ziet hoeveel terroristen van hier zijn en dat Abaaoud hier in een safehouse zat?

“Ik geloof oprecht dat we als Europa falen. Maar ik heb ook de financiële crisis meegemaakt en ook toen heeft het lang geduurd vooraleer we op Europese recepten zijn teruggevallen. We zijn heel lang met nationale reflexen bezig geweest. Het Schengen est mort van Nicolas Sarkozy heb ik toen ook veel gehoord in verband met de euro. Ook nu heb je veel rivaliteit tussen landen en schuift men de zwartepiet door. Dat is nergens goed voor. Een optimaler veiligheidssysteem zou er uiteraard voor hebben gezorgd dat Abaaoud de grens niet over had gekund. De buiten- en niet de binnengrens. Ik ben een paar jaar geleden naar Joegoslavië geweest en stond heel de tijd aan grensposten. Is het dat wat de mensen en Sarkozy willen? Tuurlijk niet. Daar kunnen we nooit meer naar terug. Stel je voor dat je morgen eens naar Cap Gris-Nez gaat en plots sta je in Middelkerke stil. Het zijn onze buitengrenzen die we goed moeten bewaken. De nationale en nationalistische retoriek is gewoon niet meer van deze tijd.”

België staat ondertussen wel bekend als 'failed state'.

“Weet u dat er in 2001 een vliegtuig is gevallen op het Pentagon? Weet u dat er vliegtuigen werden gekaapt met messen en priemen? Ik heb toen op geen enkel moment gezegd dat de VS een failed state was.”

Krijgt u daar in het buitenland veel opmerkingen over?

(vaderlijk) “Jongelui, luister eens. Denkt u dat de banlieue van Parijs beter beveiligd is dan sommige gebieden hier? Wij zijn geen perfect land, maar weet u nog welke banken in 2008 failliet gingen? Lehman Brothers en kleine Duitse banken. Het ergste is dat wij meedoen aan die negativiteit over België. Dat is nefast. Dat zie je een Amerikaan of Duitser niet doen.”

Negativiteit kwam er vanuit het gerecht zelf. De voorzitter van de Brusselse rechtbank van eerste aanleg Luc Hennart haalde uit naar het antiterreurbeleid. Dat zou onze vrijheden aantasten.

“Mensenrechten is iets waar een goed jurist altijd mee bezig is. Iemand die daarover als magistraat uithaalt naar de regering is gewoon met politiek bezig. Er zijn overigens heel wat juristen en korpschefs die wel positief zijn over onze beslissingen.”

U vindt niet dat de regering na de aanslagen in Parijs aan steekvlampolitiek heeft gedaan?

“De helft van de maatregelen stond al in het regeerakkoord. Nog voor ­Verviers hadden we al te maken met Sharia4Belgium en Syriëstrijders, en hadden we de terrorismewetgeving verstrengd. Maar never waste a good crisis. Voor een minister van Justitie is er dan wel een kans om dingen door te drukken die al lang nodig zijn. Maar als men denkt dat ik een rechtse terreurbestrijder ben, dan kent men mij echt niet goed.”

Veel radicale moslims zitten in uw gevangenissen. Hoe gaat u dat oplossen?

“Uit de Franse gevangenissen komt maar 15 procent van de geradicaliseerden, maar dat is toch veel. Wie bekendstaat voor terrorisme gaan we niet samen zetten met anderen die bekendstaan voor terrorisme. In eerste instantie is totale verspreiding de beste remedie om te genezen, in tweede instantie zetten we degenen samen die anderen blijven besmetten. Het is opvallend dat het vaak ongelovigen zijn die radicaliseren. Mensen die geen doel hadden en dan plots een manier vinden om hun leven zin te geven. In Frankrijk was 52 procent van de geradicaliseerden voordien ongelovig. Veel mensen zeggen dat religie op zich verderfelijk is, maar als je religieus bent opgevoed heb je die religie meestal een andere plaats gegeven. Dat is anders dan wanneer het je allemaal plots overkomt. Ik blijf het wel verrassend vinden dat jonge mensen zoals Bilal Hadfi de moed vinden zich op te blazen. Ik vind dat onvoorstelbaar. Meestal zijn die mensen ook nog te jong om al echte criminelen te kunnen zijn. Vaak kleine straatcriminelen.”

U dacht eraan radicaliserende jongeren een enkelband te geven. Bart De Wever leverde daar kritiek op.

“Iedereen weet wel dat MR daar sterk op aandrong. Maar alles moet juridisch verdedigbaar en menselijk aanvaardbaar zijn. De regering onderzoekt dit, maar dit is zeer complex. Ik wil mij niet op de kap van anderen profileren. Dat ligt blijkbaar in de aard van sommigen, maar niet in de mijne.”

Op Justitie loopt het niet vlot. Onlangs werd een moordverdachte vrijgelaten omdat een gerechtspsychiater weigerde een rapport te schrijven uit protest tegen niet-betaalde facturen.

“Ik heb 175 miljoen euro vrijgemaakt om achterstallige facturen te betalen. Ik heb betaald als een gek. Aan de betrokken psychiater zelfs 233.000 euro. Dat zo iemand dan een opdracht aanvaardt en ze niet uitvoert … Dan ben ik verbaasd.”

Is er dan geen probleem meer van achterstallige facturen?

“Justitie heeft nooit de reputatie gehad een goede betaler te zijn. Dan is het moeilijk dat te keren. Mijn voorzitter heeft ooit gezegd: Het vertrouwen stroomt weg met containers en komt maar terug met kruiwagens. Dit is daar een goed voorbeeld van. Ik doe er alles aan om een goede betaler te zijn. Er zijn bijna geen facturen meer van voor 2014.”

Waar wil u in 2019 met Justitie landen? U bent de eerste sinds lang die zo veel tijd heeft om te proberen de tanker te draaien.

“Er lopen zo veel projecten: de internering, de hervorming van de strafwetboeken, de werklast verminderen, de informatisering, nieuwe gevangenissen. Maar de negatieve perceptie blijft. Ik vraag geregeld aan de mensen of ze weten dat wij een van de rijkste landen ter wereld zijn. We zijn altijd zeer negatief over onszelf, tot we 80 zijn, in de Provence of Benidorm wonen en dan willen terugkeren. Met Justitie is dat ook zo. In landen met een beetje fierheid is dat anders.”

Wanneer krijgen we de laatste ­assisenzaak?

“Ik denk niet dat assisen gaat verdwijnen. Het is de rechterlijke macht die daarover beslist. Er zal misschien wel een andere vorm van berechting van zware criminele geschillen komen, maar dat zien we dan wel.”

Er zullen de komende jaren dus nog assisenprocessen zijn?

“Ja, daar twijfel ik geen seconde aan. Het is alleen wanneer gecorrectionaliseerd wordt, dat er geen assisenproces is. Maar in een aantal gevallen zal men dat niet doen.”

Intussen loopt het gerucht dat u met het oog op de lokale verkiezingen naar Leuven zou verhuizen.

“We hebben in Leuven een schitterend team met veel ervaring en ik doe doodgraag wat ik nu doe. Ik wil heel graag tot 2019 minister blijven.”

Dat is neen.

“Ik ben beschikbaar voor de provincieraadsverkiezingen, om mijn partij te steunen. Maar het is neen, al probeer ik dat nooit radicaal te zeggen. Ik ben niet meer jong genoeg voor straffe verklaringen, maar ik meen het uit het diepste van mijn hart.”

Farid El mabrouk en Pieter Huybrechts