De Belgische ministers Jan Jambon (N-VA) en Koen Geens (CD&V) hebben in het Europees Parlement geprobeerd om het “ongenuanceerde” beeld van België als falende staat in de strijd tegen het terrorisme bij te stellen. Er kunnen ongetwijfeld zaken worden verbeterd, zo erkenden beide ministers, maar tegelijk speelt België al jaren een Europese voortrekkersrol om het fenomeen van de Syriëstrijders aan te pakken.

Ruim een maand na de aanslagen op de luchthaven van Zaventem en in metrostation Maalbeek gaven minister van Binnenlandse Zaken Jambon en zijn collega van Justitie Koen Geens in de bevoegde commissie van het Europees Parlement tekst en uitleg bij de Belgische aanpak van het terrorisme.

“In de internationale pers is de voorbije maanden het beeld gecreëerd van een totaal inadequate en zwakke Belgische reactie op de toenemende dreiging. Dat beeld heeft niet enkel ons land beschadigd, het is ook een belediging voor het werk van vele mensen. Ik ga zeker niet zeggen dat er geen fouten zijn gemaakt, maar niemand kan zeggen dat België een oogje heeft dichtgeknepen wanneer het over foreign fighters ging”, verklaarde Geens.

Beide ministers wezen erop dat België ruim een jaar voor de aanslag op het Joodse Museum in Brussel in mei 2014 alarm had geslagen over het ontluikende fenomeen van de Syriëstrijders en had aangedrongen op meer Europese samenwerking en gegevensuitwisseling. De dader was geen Belgische onderdaan of ingezetene en was niet via een Belgische grens Schengen binnengekomen. “Toch hebben we niet geprobeerd iemand te beschuldigen”, aldus Geens.

Rode Brigades

Jambon en Geens verzekerden tegelijk dat ons land aan “zelfkritiek” zal doen. “We zullen in België aan introspectie doen om de pijnpunten in onze veiligheidsstructuur bloot te leggen en waar nodig radicaal te verbeteren”, zo verwees Jambon naar het werk dat de parlementaire onderzoekscommissie de komende maanden moet verrichten.

Niet dat Jambon en Geens in de parlementscommissie onder een storm van kritiek werden bedolven. De meesten toonden zich erkentelijk dat de Belgische ministers naar de Europese wijk waren afgezakt. Bovendien waren zes van de tien sprekers Belgen en met uitzondering van Hugues Bayet (PS) behoorden ze allen tot partijen van de federale coalitie.

Wel was er de opmerkelijke tussenkomst van Laura Ferrara van de Italiaanse Vijfsterrenbeweging, die bekende dat ze op de dag van de aanslagen ijlings in haar wagen was gesprongen en doodsbang naar Italië was teruggereden. Geens riep haar op tot redelijkheid. "U bent wat jonger dan ikzelf, maar ik ben de helft van mijn vakanties blijven doorbrengen in Italië, ondanks de Rode Brigades."

Ontgoocheling

Geens nuanceerde ook de stelling dat de inlichtingendiensten te weinig inlichtingen uitwisselen, maar dat gebeurt nu eenmaal grotendeels buiten het kader van de Europese Unie. "Een debat over een Europese FBI heeft momenteel geen zin, gezien de huidige verdragen en de houding van de grote lidstaten", zo reageerde hij op pleidooien van Ivo Belet (CD&V) en Hilde Vautmans (Open Vld). Sander Loones (N-VA) was dan weer tevreden dat de regering op dat vlak niet aan "dagdromerij" doet.

Opmerkelijk was ook de ontgoocheling bij Geens over het gebrek aan Europese daadkracht op het vlak van gegevensbewaring. Zo betreurde hij dat Europa geen initiatief nam om een nieuw wettelijk kader voor de opslag van telecomgegevens te scheppen en dat de Europarlementsleden jaren getalmd hebben om de veiligheidsdiensten toegang te geven tot de gegevensbestanden van vliegtuigpassagiers(PNR). "Dan voelen wij ons als Belgen niet echt geholpen."

"Mogen van moslims niet onze vijand maken"

De minister van Justitie beklemtoonde dat hij ook geen voorstander is van grootschalig toezicht, maar doelgerichte toegang tot gegevens op basis van een gerechtelijke beslissing is volgens hem van essentieel belang. "Laat ons in hemelsnaam niet overdrijven over privacy wanneer de veiligheid op het spel staat", vroeg Geens, die ook een lans brak voor een gemeenschappelijk Europees optreden om nieuwe providers als Whatsapp, Twitter en Facebook tot meer medewerking aan te zetten.

Jambon tenslotte kreeg applaus met een scherpe reactie op Vicky Maeijer, een Europarlementslid van de PVV van Geert Wilders die de rol van de islam in de huidige terreurgolf aan de kaak stelde. "Het slechtste wat we kunnen doen is van de islam onze vijand maken (...) We moeten steunnetwerken detecteren en bikkelhard aanpakken, maar het overgrote deel van de moslims tot onze bondgenoot maken."