​België maakt vuist tegen economische spionnen

op 05 mei 2018 11:01 De Tijd

België pakt economische spionage aan met een nieuw, nationaal platform onder leiding van de Staatsveiligheid. Een incident bij het Leuvense innovatiecentrum Imec illustreert de dreiging.

Ons land krijgt een federaal platform om het 'wetenschappelijk en economisch potentieel' te beschermen. Dat bevestigt minister van Justitie Koen Geens (CD&V). Het platform zal alle nuttige overheidsdepartementen, zoals Binnenlandse Zaken, Defensie, Justitie en Economie, bijeenbrengen onder het voorzitterschap van de Staatsveiligheid. 'Om een gemeenschappelijke en krachtdadige strategie te ontwikkelen in de strijd tegen spionage, economische destabilisatie en inmenging', laat Geens weten.

Het nieuwe platform is onder de radar al twee keer bijeengekomen, de eerste keer in september vorig jaar. Ook de gewesten zullen uitgenodigd worden om eraan deel te nemen. 'We zullen ook bekijken hoe we de privésector hier het best bij kunnen betrekken', stelt Geens.

Het wordt nooit aan de grote klok gehangen, maar de afgelopen jaren zijn verschillende economische spionnen ontmaskerd in ons land. Zo kon De Tijd het geval reconstrueren van een Chinees die jarenlang aan de slag was bij Imec. Dat is het Leuvense innovatiecentrum dat 3.500 onderzoekers telt en een omzet van 565 miljoen euro draait. Imec behoort tot de absolute wereldtop, zeker als het gaat over nano-elektronica, de kleine componenten in onze digitale toestellen.

Het ging om een Chinees die in 2007 naar de KU Leuven kwam voor een postdoctoraat. Een jaar later, in november 2008, kon hij met een gastovereenkomst aan de slag bij Imec. Eerst met een contract van bepaalde duur, tot januari 2011. Na twee jaar, in november 2010, kreeg hij van Imec een contract voor onbepaalde duur.

Er leek jarenlang geen vuiltje aan de lucht. De Chinees had meteen na zijn aankomst in België zijn vrouw laten overkomen. Vlak voor hij aan de slag kon gaan bij Imec kregen ze in ons land een eerste kind. Een tweede volgde in 2012.

Ook bij Imec waren ze zich van geen kwaad bewust. Maar in oktober 2012 stuurde de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) een e-mail naar de Staatsveiligheid. De DVZ vroeg of de Chinees bij de inlichtingendienst toch geen alarmbellen deed afgaan. Enkele dagen later al liet de Staatsveiligheid aan DVZ weten dat de vraag werd doorgestuurd naar de analysedienst van de Staatsveiligheid omdat de Chinees wel degelijk opdook in de databank van de Staatsveiligheid. Maar enkele maanden later, in mei 2013, antwoordde de Staatsveiligheid dat de Chinees toch niet als 'ongunstig' bekendstond bij de dienst.

Tot de DVZ in oktober 2013 de vraag opnieuw stelde aan de Staatsveiligheid, bij de jaarlijkse verlenging van het tijdelijk verblijf van de Chinees. Al de volgende dag mailde de Staatsveiligheid terug: de Chinees bleek plots wél als 'ongunstig' bekend te zijn. 'Intussen kregen we nieuwe elementen die onze evaluatie veranderen', schreef de Staatsveiligheid. 'Onze dienst heeft informatie gekregen die erop wijst dat H.C. deelneemt aan programma's die China organiseert om wetenschappelijke en technologische kennis over te dragen. Wij menen dat zulke programma's schade toebrengen aan het wetenschappelijk en economisch potentieel van België.'

Twee weken later kreeg de Chinees het bevel het grondgebied te verlaten. Bij Imec waren ze met verstomming geslagen. De man werkte er toen al vijf jaar. Nu bleek hij een Chinese spion te zijn. Hij mocht niet meer in België of in een ander Schengenland verblijven. Ook zijn vrouw en zijn kinderen, die in België geboren werden, moesten vertrekken.

'Wij ervaren heel zelden dat we het doelwit zijn van spionage. Dit voorval, waarover ik geen details kan prijsgeven, is zelfs het enige geval waarvan ik de voorbije jaren weet heb', vertelt Imec-woordvoerster Hanne Degans. 'Mensen die bij Imec worden toegelaten, worden uiteraard preventief gescreend. De voorbije vijf jaar zijn er nog beveiligingsmaatregelen bijgekomen.'

'Als we merken dat een van onze medewerkers zich niet houdt aan de regels over databescherming zullen we krachtdadig handelen. De beveiliging van data raakt nu eenmaal aan de kern van onze werking. We hebben daar een heel strikt beleid rond. Gegevens krijgen een label gaande van 'publieke info' tot 'strikt vertrouwelijk'. Als een medewerker in de fout gaat, hebben we maatregelen om te voorkomen dat essentiële informatie de buitenwereld bereikt. We zorgen ervoor dat info gefragmenteerd blijft. Zo krijgt iedereen maar inzage in een heel klein deel van een onderzoeksprogramma. Zo kan niemand de volledige puzzel leggen.'

'Ook in onze labo's geraakt niet iedereen zomaar binnen. Daarvoor dienen de toegangsbadges. Iedereen moet zijn badge ook zichtbaar dragen. Natuurlijk is ook onze mailserver sterk beveiligd. Onze cleanroom bevindt zich op een apart netwerk. Medewerkers moeten ook regelmatig hun wachtwoorden veranderen', somt Degans op.

LARS BOVÉ