De felheid waarmee Geens het beleid verdedigt, verbaast, want veel van zijn partijgenoten voelen zich ongemakkelijk in de regering-Michel. De linkervleugel - de christelijke vakbond ACV en de koepelorganisatie Beweging.net op kop - spraken op een bepaald moment zelfs over sociale horror. Daarenboven leveren CD&V en de N-VA veldslag na veldslag, waarbij de zware woorden niet worden geschuwd. Zo liet CD&V-voorzitter Wouter Beke exact een week geleden verstaan dat de N-VA de publieke opinie polariseert en vergiftigt in het vluchtelingendebat.

Het nieuwe politieke werkjaar begint zoals het vorige is geëindigd: met ruzie. Kan een regering wel functioneren in zo'n vergiftigde sfeer?

Koen Geens: 'Ah, de sfeer in een federale regering is altijd tactieler dan die in een Vlaamse regering, maar daaruit mag men niet opmaken dat ze niet sportief is. We nemen de beslissingen die zich opdringen, we nemen die daadkrachtig en met een zekere snelheid. Er was veel te doen over de taxshift, maar hij was er wél voor de zomer en er werden voor een veel groter bedrag lasten verschoven dan wat iedereen had verwacht. Ook in deze asielcrisis presteren we, hoewel sommigen dachten dat we daar door de samenstelling van de regering niet in zouden slagen. Dat iemand zich af en toe probeert te profileren is niet meer dan normaal. Dat houdt de kranten gelukkig en de mensen geïnteresseerd.'

U gaat er heel losjes over. De CD&V-achterban was razend over de uitkomst van de taxshift omdat die geen grote vermogenstrofee bevatte.

Geens: 'Ik kan deze taxshift met bravoure verdedigen, want het is er een om best trots op te zijn. CD&V was lang voor de anderen een pleitbezorger van een daling van de lasten op arbeid. Als minister van Financiën in de vorige regering ben ik daarmee begonnen en nu maken we het werk af. Ik steek die lastenverlaging op arbeid dus op de hoed van mijn partij en op die van onze vicepremier Kris Peeters.'

'We financieren de lastenknip door belastingen te verschuiven naar consumptie, ecofiscaliteit en vermogen, net zoals ik in de vorige regering heb gezegd hoe het moest gebeuren. De grootste nieuwe inkomstenbron zijn bovendien de vermogens. Waarover wordt dan geklaagd? Omdat er één type belasting niet is gekomen omdat de anderen in ruil een te zware toegeving eisten? So what. Natuurlijk was een vermogenswinstbelasting een mooie kers op de taart geweest, maar de prijs die mijn partij daarvoor moest betalen - het inperken van de werkloosheidsuitkeringen in de tijd - was veel te hoog. Maar ik ben een tevreden man, want voor de rest hebben we exact wat we wilden.'

De woede van de vakbonden en het middenveld is dus volkomen onterecht?

Geens: 'Die strekking had het ons graag nog beter zien doen. Maar dat zijn we gewoon, want in de regering-Di Rupo wilde een andere strekking (de werkgeversorganisatie Unizo, die historisch gelinkt is aan CD&V, red.) het ons ook beter zien doen. Een centrumpartij moet zich voor beide kampen maximaal inzetten. Zo komen we tot een evenwicht dat iedereen ten goede komt. Niemand moet mij dus overtuigen dat CD&V de beste partij is. Ik garandeer u dat we gewoon doorgaan en ons ding blijven doen.'

De actualiteit wordt beheerst door de vluchtelingencrisis. Steeds meer mensen vragen in ons land asiel aan. Om de Duitse kanselier Angela Merkel te parafraseren: Schaffen wir das?

Geens: 'In moeilijke omstandigheden, want de huidige vluchtelingenstroom is ongezien, voert de regering een zeer wijze politiek. Staatssecretaris voor Asiel en Migratie Theo Francken (N-VA) voert die goed uit. De toevloed zoals die zich nu voordoet, kunnen we aan. Maar niemand kan in de toekomst kijken.'

'Het is wel duidelijk dat Europa ongelooflijke kansen heeft laten liggen voor meer Europa. We moeten mensen aan de buitengrenzen screenen en ze dan verdelen over de lidstaten, maar Griekenland noch Hongarije ziet dat zitten. Het is hetzelfde verhaal als met de bankencrisis. In 2008 was niemand klaar voor een Europese oplossing, in 2011 smeekte iedereen voor zo'n oplossing en pas dan is er kalmte gekomen. We gaan deze keer toch geen drie jaar wachten?'

In het Europees parlement zit CD&V in een fractie met de partij van Hongaarse premier Viktor Orban, die het waterkanon inzet tegen vluchtende mensen. Mooie Europese vrienden heeft u.

Geens: (droog) 'In oktober zie ik mijn Hongaarse collega in Luxemburg. Ik ga hem vriendelijk zeggen dat België in 1956 zo'n 7.000 Hongaarse vluchtelingen heeft opgenomen. (In 1956 werd een opstand in Hongarije bloedig onderdrukt door de Sovjet-Unie, red.)

Tussen de vluchtelingen zitten ook IS-strijders en andere potentiële terroristen. Maakt u zich zorgen?

Geens: 'Risico's zijn nooit uit te sluiten. Dat bewijzen de aanslag op het Joodse museum in Brussel en de poging tot aanslag op de Thalys. Zo heeft de schutter van het Joodse museum in Syrië gevochten en is hij erin geslaagd naar Europa terug te keren. We hebben de Staatsveiligheid extra bemand opdat we de vluchtelingen kunnen screenen, maar niemand kan 100 procent veiligheid garanderen.'

Beschikken de veiligheidsdiensten over genoeg middelen om hun werk goed te kunnen doen?

Geens: 'We hebben het budget met 20 procent verhoogd en we rekruteren 70 nieuwe agenten. Maar er is meer nodig. Zo is het onbegrijpelijk dat we van het Europees Hof van Justitie niet aan de telecomoperatoren mogen vragen telefoongegevens gedurende een jaar bij te houden. Stel dat mijn kleinzoon wordt gekidnapt, dan moet het gerecht toch kunnen nagaan met wie hij het laatst contact heeft gehad en vanop welke plaats? We zijn nu aan het uitzoeken hoe we daar een mouw aan kunnen passen.' (zie inzet)

'Daarnaast is er het probleem van de anonieme prepaidkaarten. Zo wisselden de leden van de terreurcel van Verviers elke dag van nummer, waardoor het moeilijker is hen te traceren. Daarom moet wie zo'n kaart koopt in landen als Frankrijk, Duitsland en Italië een identiteitsbewijs voorleggen. Wij zouden het ook beter zo doen. Er wordt geschermd met de privacy, maar is dat nu zo'n grote opoffering?'

De Staatsveiligheid krijgt meer geld, maar bij Justitie blijft het huilen met de pet op. Bij het begin van het gerechtelijke jaar regende het klachten over de 'diepe malaise' en een gebrek aan geld.

Geens: 'Ik begrijp het ongenoegen, maar twintig jaar na de affaire-Dutroux moet men mij niet aanwrijven dat het nu of nooit is. Geef mij alstublieft een beetje meer tijd om de tanker te keren. Zo ben ik erin geslaagd voor dit jaar 240 miljoen euro meer binnen te rijven dan oorspronkelijk voorzien. Het budget van Justitie stijgt zo met 10 procent.'

'Natuurlijk besef ik dat de problemen groot zijn. Ik ga echt niet verkondigen dat Justitie op het vlak van infrastructuur of informatica up-to-date is. In de media wordt de informatisering van Justitie een monster van Loch Ness genoemd. Iedereen spreekt er over, maar niemand ziet het. Wel, we doen moeite om het boven water te halen, maar zoiets gaat helaas niet in twee minuten. En ja, de toestand in sommige gevangenissen is verre van optimaal, want daar zitten nog altijd geïnterneerden die in een psychiatrisch centrum thuishoren. Maar we zijn keihard aan het werken om die plaatsen te creëren. Deze week hebben we nog een initiatief voor de langdurige opvang van geïnterneerden aangekondigd.'

Zowat elke minister van Justitie die na de affaire-Dutroux aantrad, beloofde een diepgaande hervorming. Waarom zou u de tanker wel kunnen keren?

Geens: 'Omdat ik een optimist ben.'

Tja.

Geens: (onverstoord) 'Wie in het leven iets moeilijks wil doen, moet een optimist zijn. Het helpt dat zowel de politiek als de juridische wereld ervan overtuigd is dat we de tanker moeten keren. Als ik ons met de buurlanden vergelijk, hebben we niet zo'n groot budget, maar hebben we minstens evenveel magistraten en we hebben meer geschillen. Wat kunnen we dan doen? Efficiënter werken en het aantal geschillen afbouwen. Zo hebben we beslist dat wie iemand wil dwingen niet-betwiste achterstallige facturen te betalen niet altijd langs de rechter moet passeren. Ook gaan we het aantal zaken waarbij drie rechters moeten zetelen afbouwen.'

Ondertussen blijven zaken aanslepen. Afgelopen week schreef De Tijd dat een fraudezaak bij KBC na twintig jaar onderzoek nog altijd niet is doorverwezen naar de strafrechter.

Geens: 'Ik kom niet tussen in individuele dossiers, maar ik weet wel dat de mensen het niet meer begrijpen. Hoe kunnen in een ontwikkeld land als het onze strafzaken soms zo lang duren, terwijl de Noorse massamoordenaar Anders Behring Breivik binnen het jaar na zijn misdaad werd veroordeeld? Natuurlijk moeten we de rechten van de verdediging respecteren, maar moet alles echt zo ingewikkeld zijn als het vandaag bij ons is? We moeten de procedures vereenvoudigen. Als ik dat niet kan veranderen, dan heb ik slecht gewerkt.'

OVERHEID HOUDT UW GEGEVENS BIJ

Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) heeft samen met zijn collega van Telecommunicatie Alexander De Croo (Open VLD) een wetsontwerp klaar dat bepaalt welke gegevens telecomoperatoren moeten bijhouden en hoe lang ze dat moeten doen. Het gaat om een aangepaste versie van de oude dataretentiewet, die wegens privacyredenen door het Grondwettelijk Hof werd vernietigd.

In de nieuwe wet zijn een aantal drempels ingebouwd. Zo wordt het voor het gerecht iets moeilijker om toegang te krijgen tot de gegevens. Afhankelijk van het misdrijf moeten telecomoperatoren tussen de twee maanden tot een jaar lang bijhouden wie welk gsm-nummer of welk IP-adres bezat. Hetzelfde geldt voor wie met wie en vanop welke plaats telefoneerde of sms'te. Voor alle duidelijkheid: over de inhoud van de gesprekken wordt niets opgeslagen.

De Privacycommissie leverde een positief advies af. Geens trekt binnenkort met het voorstel naar de regering. De Europese Commissie liet eerder deze week verstaan dat er vooralsnog geen EU-wetgeving komt. Geens laat weten dat hij het punt opnieuw op de agenda van de Europese Raad van Ministers wil krijgen.

JASPER D'HOORE