Het erfrecht is maatschappelijk gezien een belangrijke materie. Het regelt de gevolgen van een van de meest bepalende momenten in het leven van de burgers: een overlijden. Een goed erfrecht moet de belangen van de erflater en de verschillende erfgenamen erkennen en afwegen. Het moet een sereen kader bieden om die belangen met elkaar te verzoenen en conflicten te vermijden.
Het nieuwe erfrecht trad op 1 september 2018 in werking en focust op de familiale solidariteit. Een globale erfovereenkomst zorgt ervoor dat nabestaanden voor het overlijden kunnen samenzitten om eensgezind een erfovereenkomst op te maken. Door het voorbehouden erfdeel los te koppelen van het aantal kinderen, krijgt de erflater meer beschikkingsvrijheid over zijn nalatenschap.
De belangrijkste maatregelen:
Globale erfovereenkomsten
Tot voorheen was het op voorhand maken van een erfovereenkomst niet toegelaten. Het nieuwe erfrecht maakt mogelijk dat er nog voor het overlijden van de erflater een globale erfovereenkomst kan worden gemaakt tussen ouders en hun kinderen. De absolute voorwaarde hiervoor is dat alle erfgenamen hier bij worden betrokken en in de overeenkomst voor akkoord tekenen. Dit betekent dat ook stiefkinderen eenzelfde behandeling krijgen en kunnen deel uitmaken van een globale erfovereenkomst. Tegelijk biedt deze nieuwe maatregel ook de mogelijkheid aan samenwonenden om in eensgezindheid een dergelijke erfovereenkomst aan te gaan.
Het voorbehouden erfdeel vermindert
In het huidige recht verschilt de omvang van de reserve in functie van het aantal kinderen: ½ bij 1 kind, 2/3 bij 2 kinderen, ¾ bij 3 of meer kinderen. In de nieuwe regeling is de reserve van de kinderen altijd ½, ongeacht het aantal kinderen.Doordat de erflater een grotere beschikkingsvrijheid krijgt over zijn nalatenschap, kan hij meer rekening houden met de eigenheid van zijn gezinssituatie.
Onderhoudsvordering voor behoeftige ouders
Het nieuwe erfrecht vervangt het voorbehouden erfdeel van de ouders door een onderhoudsvordering in geval van behoeftigheid. Een kinderloze erflater is dus niet meer verplicht om een deel van zijn erfenis aan zijn ouders na te laten. Om de solidariteit tussen de generaties te waarborgen, kunnen de ouders wel onderhoudsgeld vorderen van de nalatenschap indien zij behoeftig zouden zijn.
Schenkingen: naar een inkorting en inbreng in waarde
Inkorting
De erflater kan overgaan tot schenkingen aan vrienden, ngo’s, ea. Indien na zijn overlijden blijkt dat deze schenkingen het voorbehouden erfdeel van de reservataire erfgenamen hebben aangetast, kunnen deze de inkorting van de schenkingen vorderen. Onder het oude recht betekende dit dat de geschonken goederen in natura naar de nalatenschap moesten terugkeren, wat voor veel problemen zorgde. Het nieuwe recht stelt als principe een reserve en inkorting in waarde voor, waardoor de begunstigde van de schenking voortaan enkel de waarde van de schenking moet vergoeden aan de nalatenschap, maar het geschonken goed mag behouden.
Inbreng
Erflaters kunnen tijdens het leven een voorschot op hun erfenis schenken aan een erfgenaam. In sommige gevallen moest deze schenking voorheen in natura worden ingebracht en terugkeren naar de nalatenschap. Ook hier geldt in het nieuwe recht een veralgemeende inbreng in waarde, zodat enkel de waarde van de schenking wordt verrekend in de uiteindelijke erfenis.